Μήπως είσαι από τα άτομα «δεν τρώω χθεσινό φαγητό»? Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να επιλέγεις από τον πάγκο της λαϊκής τα πιο «όμορφα» μήλα? Ή μήπως έχεις πετάξει κλειστή συσκευασία από μακαρόνια που είχαν «ανάλωση κατά προτίμηση: (τη… χθεσινή ημέρα)»? Όλοι μας, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, παρατηρούμε τέτοιες σκέψεις όταν πάμε να ψωνίσουμε. Μήπως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε κάποια πράματα? Ας δούμε λίγο τους αριθμούς, περίπου 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφής, παγκοσμίως, καταλήγουν στα σκουπίδια κάθε χρόνο, με 1 στα 3 τρόφιμα να πετιέται. Το 30% των φρούτων και των λαχανικών που παράγονται απορρίπτονται λόγω εμφάνισης, ενώ το 28% των καλλιεργήσιμων αγροτικών εκτάσεων εκμεταλλεύεται για την παραγωγή φαγητού που απλώς σπαταλιέται. Ένας μέσος Ευρωπαίος σπαταλάει κάθε χρόνο 179 κιλά τροφής και το 17% του Ελληνικού πληθυσμού δεν καταναλώνει τις επόμενες ημέρες το φαγητό που περίσσεψε. Και όλα αυτά, ενώ 868 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη υποφέρουν από ασιτία.

Η 29^η Σεπτεμβρίου, ορίστηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (United Nations General Assembly, UNGA), ως η «Διεθνής ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και Σπατάλη φαγητού» (International Day of Awareness of Food Loss and Waste, IDAFLW), με σκοπό να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει τον παγκόσμιο πληθυσμό, αναφορικά με την επίπτωση που προκαλείται, από τους τόνους φαγητού που απορρίπτονται, σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Κύριος στόχος της είναι μέχρι το 2030 να μειωθεί η απώλεια και η σπατάλη τροφίμων κατά 50%, σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Είναι γεγονός πως η απώλεια και η σπατάλη φαγητού υπονομεύουν τη βιωσιμότητα των συστημάτων τροφής. Όταν η τροφή υπόκειται σε απώλεια ή σπατάλη, όλοι οι πόροι (συμπεριλαμβανομένων του νερού, της γης, της ενέργειας, της εργασίας και του κεφαλαίου) που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή της, φαντάζουν χαμένος κόπος. Οι τροφές αυτές συνήθως απορρίπτονται στις χωματερές, οδηγώντας σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, επιβαρύνοντας το περιβάλλον και συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή.

Άλλο «απώλεια» και άλλο «σπατάλη»? Ναι, ο όρος «απώλεια» φαγητού αναφέρεται στην εφοδιαστική αλυσίδα, από τη παραγωγή-συλλογή προϊόντων μέχρι την τοποθέτησή τους στα ράφια των super market, ενώ «σπατάλη» της τροφής παρατηρείται σε περιπτώσεις λιανικής πώλησης και ατομικής κατανάλωσης.

Με λίγα λόγια, οι απώλειες μπορεί να παρατηρηθούν σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας:

• Κατά την παραγωγή και τη συγκομιδή τροφίμων,
  π.χ. λάθος χειρισμός, κλιματολογικές συνθήκες
• Κατά την αποθήκευση,
  π.χ. ανεπαρκείς εγκαταστάσεις
  ή τεχνικές αποθήκευσης
• Κατά την επεξεργασία και συσκευασία των προϊόντων
• Κατά τη μεταφορά και διανομή των προϊόντων

Και η σπατάλη συναντάται:

• Στα καταστήματα,
  όπου συνήθως συνδέεται με την περιορισμένη διάρκεια ζωής, την ανάγκη τα τρόφιμα να ικανοποιούν πρώτα το μάτι (χρώμα, μέγεθος, σχήμα), αλλά και με τη μεταβλητότητα ζήτησης του εκάστοτε προϊόντος.
• Στο σπίτι,
  όπου συνήθως συνδέονται με αγορά περίσσειας τροφίμων, σύγχυση σχετικά με τις ετικέτες (διάρκεια ζωής), αλλά και μη ορθή αποθήκευση των προϊόντων στο σπίτι.

Το ερώτημα που γεννάται, είναι πως εμείς, σαν καταναλωτές, θα μπορούσαμε να ενισχύσουμε αυτήν την προσπάθεια και να μειώσουμε τη σπατάλη των τροφίμων.

Η απάντηση είναι απλή:

1. Οργάνωσε έξυπνα τις αγορές σου. Ο εβδομαδιαίος προγραμματισμός των γευμάτων σου μπορεί να αποτρέψει την αγορά έξτρα προϊόντων ή περίσσειας ποσότητας που πιθανότατα δε θα καταλήξουν σε κάποιο στομάχι και, παράλληλα, να σε βοηθήσεις να εξοικονομήσεις χρήματα.
2. Επέλεξε και τα «άσχημα» φρούτα και λαχανικά. Το 30% των φρούτων και των λαχανικών απορρίπτεται λόγω εμφάνισης, χωρίς να στερείται γεύσης ή θρεπτικών συστατικών!
3. Ενημερώσου για τις ημερομηνίες στις συσκευασίες. Μέχρι 10% της σπατάλης τροφίμων που προκαλείται ετήσια στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχετίζεται με τις ημερομηνίες «ανάλωση έως ή ημερομηνία λήξης» («use by») και «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» («best before»). Η ημερομηνία «ανάλωση έως» ενημερώνει για την ασφάλεια των τροφίμων, δηλαδή αν παρέλθει η αναγραφόμενη ημερομηνία, μπορεί να υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης, επομένως το τρόφιμο πρέπει να πεταχτεί. Η ημερομηνία «ανάλωση έως» συναντάται κυρίως στα κρύα γαλακτοκομικά, τα μαγειρεμένα τρόφιμα ή τις έτοιμες σάλτσες. Η ημερομηνία «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» ενημερώνει για την ποιότητα των τροφίμων και αφορά τη γεύση και την υφή τους, αλλά όχι την ασφάλειά τους. Αυτό σημαίνει ότι το τρόφιμο είναι ασφαλές καταναλωθεί με το πέρας της αναγραφόμενης ημερομηνίας, αλλά μπορεί να έχει διαφορετική γεύση ή υφή. Η ημερομηνία «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» συναντάται κυρίως σε τρόφιμα μακράς διάρκειας, π.χ. κονσερβοποιημένα, κατεψυγμένα ή αποξηραμένα τρόφιμα.
4. Βάλε το ψυγείο στη σωστή θερμοκρασία, 1-5 ^oC, και την κατάψυξη στους -18^οC. Οι ετικέτες των τροφίμων ενημερώνουν πάντα για τις ορθές συνθήκες συντήρησης του κάθε τρόφιμου. Μην ξεχνάς να ελέγξεις τις οδηγίες διατήρησης στην ετικέτα του εκάστοτε προϊόντος, προκειμένου να βελτιστοποιήσεις το προσδόκιμο ζωής του.
5. Αν πιστεύεις ότι η μερίδα που θα παραγγείλεις, στην ταβέρνα ή το εστιατόριο που θα επισκεφτείς, είναι υπερβολική, ζήτα μικρότερη μερίδα ή φρόντισε να πάρεις το περίσσεμα μαζί σου για να το καταναλώσεις αργότερα ή να το προσφέρεις σε κάποιον που μπορεί να το έχει ανάγκη!
6. Μην πετάς περισσέματα της προηγούμενης ημέρας. Κατανάλωσέ τα την επόμενη ή προσάρμοσέ τα σε κάποια καινούρια συνταγή εφόσον είναι εφικτό ή πρόσφερέ τα σε κάποιον που τα έχει ανάγκη!
7. Ενημερώσου για την κομποστοποίηση (compost), μια φυσική διαδικασία κατά την οποία μπορείς να φτιάξεις το δικό σου λίπασμα για τις γλάστρες ή τον κήπο σου από τα οργανικά σκουπίδια της κουζίνας! Χρησιμοποιώντας, δηλαδή φλούδες λαχανικών ή φρούτων, τσόφλια αυγών, κουκούτσια, κοτσάνια κ.α., που υπό κανονικές συνθήκες θα κατέληγαν στην χωματερή και θα επιβάρυναν το περιβάλλον, μπορείς να δημιουργήσεις οργανικό λίπασμα, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο και τη μείωση των χημικών λιπασμάτων.

..μικρά βήματα, για μεγάλες αλλαγές!!

Τσιάκα Αναστασία, Σύμβουλος Διατροφής

Πηγές:

https://www.wwf.gr/?uNewsID=919116

https://www.efet.gr/index.php/el/enimerosi/deltia-typou/news-other-cat/item/4983-29-septemvriou-2020-diethnis-imera-evaisthitopoiisis-gia-tin-apoleia-kai-ti-spatali-trofimon-international-day-of-awareness-of-food-loss-and-waste-idaflw

https://www.fao.org/platform-food-loss-waste/en/

https://ec.europa.eu/food/safety/food-waste/international-day-awareness-food-loss-and-waste_en

https://www.usda.gov/media/blog/2020/09/29/three-key-messages-first-international-day-awareness-food-loss-and-waste

Η συγκεκριμένη διατροφή απευθύνεται σε όλους τους ενήλικες που αθλούνται ή έχουν στην καθημερινότητά τους αυξημένη φυσική δραστηριότητα. Η διατροφή για αθλητές είναι μια διατροφή η οποία παρέχει ενέργεια στον αθλητή, συμβάλλει στην επιδιόρθωση των μυών και ευνοεί την ανάπτυξή τους. Οποιαδήποτε έλλειψη θρεπτικού συστατικού, σημαίνει και μείωση της απόδοσης του αθλητή. Λόγω των αυξημένων αναγκών σε θρεπτικά συστατικά θα πρέπει η διατροφή να περιλαμβάνει τρόφιμα πλούσια σε:

• Υδατάνθρακες και κυρίως σύνθετους υδατάνθρακες, όπως προϊόντα ολικής άλεσης φρούτα και λαχανικά.
• Πρωτεΐνη, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα, κόκκινο κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, ξηροί καρποί και όσπρια.
• Νερό, περισσότερο από 2 λίτρα νερό, ειδικά σε καταστάσεις αυξημένης εφίδρωσης, και ποικιλία φρούτων όπως μήλο, μπανάνα και λαχανικών όπως μπρόκολο, πράσινα φυλλώδη λαχανικά.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται το γεύμα πριν και μετά την προπόνηση. Συγκεκριμένα, πριν την προπόνηση συστήνεται η κατανάλωση ενός γεύματος πλούσιο σε Υδατάνθρακες, χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη. Εάν η προπόνηση απέχει 2 έως 4 ώρες από την κατανάλωση ενός ισορροπημένου γεύματος (π.χ. μεσημεριανού), δεν χρειάζεται κάποια συμπληρωματική πρόσληψη τροφής. Σε διαφορετική περίπτωση, 1 ώρα με 45 λεπτά πριν την προπόνηση συστήνεται η κατανάλωση ενός σνακ, για απόδοση με διάρκεια μέσα στην προπόνηση. Με το πέρας της άσκησης, μέσα σε 1 ώρα συστήνεται η πρόσληψη υψηλού γλυκαιμικού δείκτη υδατανθράκων σε συνδυασμό με πρωτεΐνες, για καλύτερη αναπλήρωση του μυϊκού γλυκογόνου και αποκατάσταση των μυών.

Ενδεικτικά:
Πρωί: γάλα με μούσλι και ένα φρούτο.
Σνακ: Βιολογική μπάρα με δημητριακά, ξηρούς καρπούς, αποξηραμένα φρούτα και μέλι και φρούτο.
Μεσημέρι: κοτόπουλο με ρύζι ολικής άλεσης, λίγο βιολογικό ελαιόλαδο και μια πλούσια σαλάτα.
1 ώρα -45’ πριν την άσκηση: φρούτο και ψωμί με κασέρι.
0-60’ μετά την άσκηση: Βιολογικό γιαούρτι με μέλι, ξηρούς καρπούς, βρώμη και κάποιο φρούτο για αναπλήρωση του μυϊκού γλυκογόνου.
Βράδυ: σαλάτα με κοτόπουλο λίγη sauce και κρουτόν.

Η διατροφή αυτή απευθύνεται στα παιδιά και στους μαθητές με σκοπό να έχουν καλύτερες πνευματικές επιδόσεις και καλύτερη μνήμη προλαμβάνοντας τις τυχόν ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά. Ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής αποσκοπεί στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών των παιδιών, προλαμβάνοντας την παχυσαρκία κατά την ενήλικη ζωή τους.

Τα παιδιά χρειάζεται να ξεκινούν την ημέρα τους με ένα πλούσιο και σωστό πρωινό, και να καταναλώνουν βιολογικά φρούτα και λαχανικά πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Ιδιαίτερη έμφαση απαιτείται στην κατανάλωση:

• γαλακτοκομικών προϊόντων όπως το βιολογικό γάλα, το τυρί και το βιολογικό γιαούρτι διότι περιέχουν ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο, πρωτεΐνη, βιταμίνη D και βιταμίνη Α.
• πρωτεϊνών, απαραίτητες για την καλή μυϊκή και σωματική διάπλαση, γι’ αυτό χρειάζεται η κατανάλωση ψαριού, κόκκινου κρέατος, κοτόπουλου ή γαλοπούλας, οσπρίων και αυγού.
• αντιοξειδωτικών, όπως η βιταμίνη C , E και Α, τα οποία ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών. Τα αντιοξειδωτικά περιέχονται στα λαχανικά και στα φρούτα, όπως η ντομάτα, η πιπεριά, το καρότο, το μπρόκολο, το πεπόνι , το καρπούζι τα οποία πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά.
• φυτικών ινών, όπου συμβάλλουν στην καλή υγεία του εντέρου, όπως τα δημητριακά και τα ζυμαρικά ολικής άλεσης.
• Σιδήρου, ο οποίος συμβάλλει στην ομαλή νοητική ανάπτυξη του παιδιού και γι’ αυτό δεν θα πρέπει να παραλείπονται τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως το κόκκινο κρέας, το σπανάκι και τα όσπρια , σε συνδυασμό πάντα με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C, όπως μπρόκολο και πιπεριά, για καλύτερη απορρόφησή του.

Ενδεικτικά,
Πρωί: γάλα ή γιαούρτι με δημητριακά ολικής άλεσης και φυσικό χυμό ή φρούτο
Σνακ: φρούτο με μια μπάρα δημητριακών ή ξηρούς καρπούς
Μεσημέρι: μακαρόνια ολικής άλεσης με κιμά και σαλάτα
Σνακ: τοστ με κασέρι και γαλοπούλα μαζί με χυμό φρούτων
Βράδυ: ομελέτα με καλαμπόκι ,μανιτάρια, πιπεριά και ψωμί ολικής